liesbreuk

liesbreuk: 10 praktische tips & nuttige informatie

Wat is liesbreuk

De medische term voor liesbreuk is: hernia inguinalis. Het is een uitstulping van het buikvlies in de liesstreek. Het buikvlies is een vlies waarin de buikorganen (onder andere maag, milt, alvleesklier en darmen) zijn ‘opgeborgen’. Met de liesstreek worden de twee huidplooien bedoeld in het onderlichaam die de grens aangeven tussen de onderbuik en de bovenbenen. In de liesstreek zit bij een liesbreuk een zwakke plek of opening en deze kan een gedeelte van de buikinhoud bevatten. Bij verhoging van de druk (bijvoorbeeld bij persen of hoesten) kan er meer buikinhoud in de uitstulping komen. De breuk wordt dan groter.  

Een liesbreuk kan verschillende oorzaken hebben. In de meeste gevallen komt de liesbreuk door een (van nature aanwezige)  verzwakking van de buikwand. Die verzwakking kan aangeboren zijn of veroorzaakt worden door omstandigheden, waaronder zwaar tillen, veel hoesten, overgewicht, hard persen bij de ontlasting. Het langdurig spelen op een blaasinstrument kan ook op den duur een liesbreuk veroorzaken. De breuk ontstaat in de meeste gevallen geleidelijk.  

Liesbreuk komt vooral bij mannen voor, maar ook vrouwen, baby’s en kinderen kunnen er mee te maken krijgen. Een typisch verschijnsel dat kan duiden op een liesbreuk is een zwelling in de liesstreek. Deze is voelbaar bij inspanningen of verhoogde druk, bijvoorbeeld bij het rechtop staan, persen, hoesten of als men op de hand blaast. De klachten kunnen verder bestaan uit vaag ongemak, soms gepaard met buikpijn. Sommigen ondervinden weinig klachten. Bij sommige liesbreuken kan de uitstulping terug worden geduwd als men ontspannen op de rug ligt. Maar dat lukt niet altijd, zeker niet als er vergroeiingen zijn. In dat geval kunnen complicaties ontstaan. De darm kan bijvoorbeeld beklemd raken in de breukopening. Dit wordt als zeer pijnlijk ervaren. Een ingeklemde breuk is levensbedreigend en moet binnen zes uur operatief verholpen worden. 

Andere pijn in de lies

Pijn in de liesstreek hoeft niet altijd op een liesbreuk te wijzen. Hieronder vind je andere mogelijke oorzaken van pijn in de lies met daarbij tips om de pijn te bestrijden of te verhelpen.
  • Chronische liesblessure
Een chronische liesblessure wordt doorgaans veroorzaakt door overbelasting van de gewrichten, pezen, spieren en banden. De pijn sluipt er als het ware in, en neemt in hevigheid toe zonder hapering. In de meeste gevallen treedt pijn op na intensieve lichaamsbeweging en na verloop van tijd is de pijn bij elke willekeurige bezigheid aanwezig. Pijn, veroorzaakt door een chronische liesblessure kan worden aangepakt met herstellende spieroefeningen onder begeleiding van een fysiotherapeut.
  • Bacteriële en schimmelinfecties
Bacteriën en schimmels kunnen zich in de liesstreek vermenigvuldigen en hierdoor kan een infectie ontstaan in de blaas, prostaat, zaadballen, urinewegen en dergelijke. Blaasontstekingen en zaadbalontstekingen kunnen hevige pijn in de liesstreek veroorzaken. Een bacteriële ontsteking kan gelukkig redelijk snel worden verholpen met behulp van antibiotica.
  • Candida
Candida is een schimmelinfectie aan de genitaliën. Bij een vrouw betreft het Candida vaginitis (vaginale schimmelinfectie) en bij mannen Candida balanitis (schimmelinfectie van de eikelhuid). Deze schimmelinfectie kan bij zowel mannen als vrouwen een hevige pijn opwekken die uitstraalt naar de liesstreek. Voor deze vorm van schimmelinfectie bestaan verschillende soorten medicijnen om de infectie te bestrijden.
  • Ziekte van Bechterew
De ziekte van Bechterew is een chronische ontstekingsziekte van bepaalde gewrichten. Het veroorzaakt verschillende gezondheidsklachten, waaronder een uitstralende (zenuw)pijn in de lies. Voor deze aandoening is behandeling van een arts nodig. De pijnbestrijding bestaat onder andere uit ontstekingsremmers en fysiotherapie.
  • Nierstenen
Nierstenen kunnen een hevige pijn in de liesstreek veroorzaken, vooral tijdens het plassen. De arts kan spierverslappende pijnstillers voorschrijven voor de urinewegen. Deze medicijnen kunnen ervoor zorgen dat een niersteen kan worden uitgeplast.
  • Versleten heupen
Versleten heupen kunnen pijn veroorzaken die voelbaar is in de liesstreek. Meestal gaat de pijn gepaard met stijfheid en moeilijk kunnen lopen.
  • Bekkeninstabiliteit
Wanneer er sprake is van bekkeninstabiliteit kan er pijn in de lies ontstaan. Hoe instabieler het bekken, hoe erger de pijn in de liezen. 

Behandeling liesbreuk

Een arts kan de diagnose eenvoudig vaststellen. Een liesbreuk herstelt niet uit zichzelf. Een operatie is alleen nodig als er klachten zijn, zoals dat bijvoorbeeld het geval is bij een beklemde breuk. Een pijnloze zwelling behoeft niet noodzakelijk operatief hersteld te worden. Wel kan een liesbreuk na verloop van tijd groter worden. De arts kan dan ook voorstellen de breuk operatief te herstellen. Dat kan op de klassieke manier, waarbij de chirurg de uitstulping van het buikvlies verwijdert en de inhoud terug brengt in de buikholte. De opening wordt vernauwd of helemaal gesloten en verstevigd met een kunststof mat. De operatie wordt uitgevoerd onder verdoving met een ruggenprik. Sinds kort worden liesbreuken ook met kijkoperaties behandeld volgens de zogenoemde laparoscopische procedure. Bij deze kijkoperatie brengt de arts instrumenten en een cameraatje via enkele gaatjes in de buikwand. De inhoud van de uitstulping (buikvlies of darm) wordt vanuit de buikholte terug gebracht in de buik. De opening in de buikwand wordt daarna afgedekt met een kunststof matje. Het kunststof matje dient ter versteviging van de buikwand. De kans op pijnklachten na de operatie is bij een laparoscopische operatie kleiner dan bij de klassieke operatie. De operatie vindt anders dan de klassieke operatie plaats onder narcose. In principe mag de patiënt zelf kiezen of hij een klassieke of laparoscopische operatie wil, maar dat hangt ook af van het ziekenhuis. Niet alle chirurgen voeren kijkoperaties uit. Niet iedereen is daarbij geschikt voor een laparoscopische liesbreukoperatie. De chirurg zal voor de klassieke methode kiezen als er al diverse buikoperaties zijn gedaan en als de inhoud van de uitstulping niet terug kan worden geplaatst in de buik. Wanneer een operatie niet tot de mogelijkheden behoort vanwege een contra-indicatie, kan de behandeling bestaan uit een conservatieve methode met een liesbreukband. Met een liesbreukband kan de breuk extra ondersteuning krijgen.  

Per jaar worden ruim 30.000 liesbreukoperaties uitgevoerd. Na de operatie blijft er tussen de 5 en 10 procent kans bestaan op een nieuwe liesbreuk. Dat geldt voor beide soorten operaties. 

Complicatie na operatie

Net zoals alle andere chirurgische ingrepen, kan ook een liesbreukoperatie leiden tot complicaties. In een zeldzaam geval kan een operatie een nabloeding geven, of er kan een wondinfectie ontstaan. In nog zeldzamere gevallen kan er trombose optreden of een longontsteking.  

Wanneer er na een operatie klachten ontstaan als koorts (met een temperatuur boven 38 graden Celsius), hevige pijn, het gebied van de operatie rood wordt en opzwelt en/of er huiduitslag ontstaat over het lichaam, dan moet zo snel mogelijk de behandelend chirurg geraadpleegd worden. De huiduitslag kan veroorzaakt worden door een allergie en de rode zwelling kan namelijk duiden op een infectie.  

Soms kan er na een liesbreukoperatie toch opnieuw een liesbreuk komen op precies dezelfde plaats. In dag geval is ook opnieuw een operatie nodig.  

Bij een kijkoperatie bestaat een (gering) risico voor een ernstige bloeding of een darm- of blaasperforatie.  

In de liesstreek bevinden zich enkele zenuwen en bij de man bevindt zich hier ook de zaadstreng. Een liesbreukoperatie kan schade aanbrengen aan zenuwen en de zaadstreng. Het komt niet veel voor, maar een dergelijke beschadiging kan gevoelloosheid of het tegenovergestelde hiervan, een blijvende pijnklacht, in de liesstreek in het gebied van de operatie veroorzaken. Schade aan de zaadstreng of een bloedvat kan ook leiden tot het kleiner en gevoelloos worden van de zaadbal.

Kijkoperatie

Na een kijkoperatie zijn er drie gaatjes gemaakt, waardoor de patiënt drie wondjes heeft. Het wondje onder de navel is het grootst en het gevoeligst. De wondjes zijn onderhuids gehecht. De hechtingen hoeven niet verwijderd te worden. In de lies kan het gevoelig zijn, omdat tussen de buikwand en het buikvlies tijdens de operatie ruimte is gemaakt om het kunststof matje te plaatsen.  

Het is normaal als de lichaamstemperatuur na de operatie wat hoger is. Het mag echter niet hoger dan 38,5 graden Celsius zijn en niet langer dan twee dagen aanhouden. Als dat wel zo is, kan er sprake zijn van een infectie. Het is dan raadzaam meteen contact op te nemen met de kliniek die de operatie heeft uitgevoerd.  

Het kunststof matje zorgt voor versteviging van de plaats van de liesbreuk. Omdat het matje vocht doorlaat, kan het zijn dat de wond zich vult met wondvocht of een bloeduitstorting. Dit kan een zwelling veroorzaken, waardoor het lijkt dat er nog een breuk is. De zwelling zal echter na een aantal weken totaal moeten verdwijnen.  

Na de operatie kan het zijn dat de teelballen of balzak pijn doet. In het lieskanaal waar de breuk zit, loopt de zaadstreng. Deze bevat naast de zaadleider ook zenuwen en bloedvaten. Door een bloeduitstorting of een geïrriteerde zenuw kan een tijdelijke pijn worden ervaren. De pijn kan enkele weken aanhouden. Voor een kijkoperatie wordt lucht geblazen tussen buikwand en buikvlies. Soms lekt er lucht naar de buikinhoud. Dit kan pijn in de schouder veroorzaken. Deze pijn verdwijnt binnen een aantal dagen. 

Liesbreuk baby

Een zwelling in de liesstreek of de balzak kan duiden op een liesbreuk. Een vochtophoping bij de balzak kan wijzen op een waterbreuk. Beide aandoeningen komen bij kinderen regelmatig voor en ze lijken ook veel op elkaar. Bij een liesbreuk wordt de zwelling veroorzaakt door een uitstulping van een gedeelte buikvlies of darm door de buikwand. Dit kan door een zwakke plek in de buikwand naar buiten worden gedrukt. Bij een waterbreuk is de ruimte in de balzak (naast en rondom de balzak) gevuld met vocht. Meestal is er sprake van een open verbinding met de buikholte. De medische term hiervoor is hydrokele communicans. Liesbreuken komen zowel bij jongetjes als meisjes voor, maar vaker bij meisjes. Soms is er al een liesbreuk direct na de geboorte. Ook kunnen oudere kinderen of volwassenen te maken krijgen met een liesbreuk. Een liesbreuk bevindt zich meestal aan de rechterkant, maar het hoeft niet. Ook is het mogelijk dat aan beide kanten een liesbreuk zit. Een waterbreuk komt voor bij baby’s (jongetjes) en kleine kinderen en heel soms bij volwassenen mannen.  

Je herkent een liesbreuk aan een zachte, elastische zwelling in de liesstreek. Het kan aanvoelen als een met water gevulde ballon. Als de baby huilt, kan de zwelling duidelijk zichtbaar worden. Een liesbreuk kan voor de baby zeer pijnlijk zijn. Bij een waterbreuk is de balzak aan de kant van de vochtophoping gezwollen. Het doet geen pijn als je de zwelling aanraakt. Een liesbreuk gaat niet vanzelf over en moet geopereerd worden. Gelukkig is het een redelijk kleine ingreep. Een waterbreuk is in principe de meest voorkomende afwijking van het scrotum. Bij kinderen verdwijnt het meestal als ze anderhalf jaar oud zijn, maar als dat niet het geval is, wordt het als ze vijf jaar oud zijn operatief hersteld. Soms ontstaat er bij baby’s en peuters een reactieve of symptomatische waterbreuk. Dan veroorzaakt een ontsteking van de zaadbal of bijbal een vochtophoping in het scrotum. Het kind heeft pijn, krijgt koorts en het scrotum is rood. Deze aandoening moet worden behandeld door een kinderarts of uroloog.  

Raadpleeg een arts als je kind een zwelling in de liesstreek heeft en huilt zonder aanwijsbare reden, slecht drinkt, misselijk is, koorts heeft en een harde buik heeft. Het kan duiden op een beklemde liesbreuk. In dat geval moet direct geopereerd worden. Door het afknellen van de bloedtoevoer kan de inhoud van de uitstulping afsterven en het kind in een levensbedreigende situatie komen. Een waterbreuk moet behandeld worden als het niet verdwenen is en je kind vijf jaar oud is. 

Liesbreuk kind

Liesbreuken komen vaker voor bij jongetjes dan bij meisjes. Bij jongens komt het tien keer zoveel voor. In de meeste gevallen bevindt de breuk zich rechts (in 60 procent van de gevallen). In een kwart van de gevallen zit de breuk links en de overige gevallen zit er zowel links als rechts een liesbreuk in de liesstreek of onderbuik. Een liesbreuk herken je aan een zwelling in de liesstreek. Je kunt er een zachte bobbel voelen. Soms kun je de bobbel ‘terug drukken’ in de buikholte. De medische term daarvoor is, dat de breuk ‘reponibel’ is. Doe dit overigens liever niet zelf, maar laat het terug drukken aan een arts over. Als je kind ligt, kan de bobbel als vanzelf verdwijnen, maar als het kind weer gaat staan, komt de zwelling weer te voorschijn. Aanraking kan voor het kind (zeer) pijnlijk zijn. Een liesbreuk bij kinderen is bijna altijd aangeboren. Je kunt het niet voorkomen en er zijn geen speciale voorzorgmaatregelen te nemen. Bij jongetjes vindt er voor de geboorte, tijdens de ontwikkeling van de geslachtsorganen, een indaling plaats van de zaadballen. Dit gebeurt vanuit de buikholte in het scrotum. De verbinding tussen buikholte en scrotum sluit zich normaal voor de geboorte. Maar als dat niet voldoende gebeurt, kan er een liesbreuk ontstaan. (Een waterbreuk is daar ook een vorm van). In een zelden geval ‘repareert’ het lichaam het vanzelf in de eerste weken na de geboorte. De verbinding wil zich een hele enkele keer nog uit zichzelf sluiten. Een liesbreuk wordt vaak bij toeval ontdekt, bijvoorbeeld op het consultatiebureau of door de ouders. Het gaat niet vanzelf over en vroeger of later zal het kind moeten worden geopereerd omdat er een risico is voor een ‘beklemde’ breuk. Deze ontstaat als de inhoud van de breuk (bijvoorbeeld het buikvlies of de darm) te groot is ten opzichte van de verzwakking (ook wel breukpoort genoemd) in de buikwand. Het gevolg daarvan is, dat het bloed wordt afgekneld. Het ingeklemde deel van het buikvlies of de darm kan dan afsterven. Dit kan leiden tot een levensbedreigende situatie. Raadpleeg een arts als er een zwelling in één of beide liezen zichtbaar is, of als er een verschil in grootte tussen de linker en rechter balzak is. Neem direct contact op met de huisarts als het kind (plotseling):
  •  aan één stuk door huilt en ontroostbaar is
  • slecht drinkt
  • misselijk is en/of overgeeft
  • buikpijn heeft
  • een harde buik heeft
  • koorts heeft
  De bovenvermelde symptomen kunnen duiden op een ‘ingeklemde’ breuk.

Liesbreuk vroeger en nu

Een liesbreuk is een aandoening die ook vroeger voorkwam. De behandeling van een liesbreuk was vroeger wel anders. Men gebruikte tot de 19e eeuw een breukband om de liesbreuk te corrigeren. Breukbanden werden gemaakt van verschillende materialen. De uitvoeringen waren ook divers en had alles te maken met het soort breuk. Je zou de breukband van vroeger het beste kunnen omschrijven als een mechanisch hulpmiddel dat de breuk naar binnen duwde en dat men ‘onzichtbaar’ onder de kleren droeg. Het schijnt dat men voor die tijd een liesbreuk nog anders behandelde. Men hing de patiënt aan zijn voeten op met als doel dat de breukzak door de zwaartekracht terug kon keren in de buikholte. Deze methode zal in geen enkel geval succes hebben verworven. Tegenwoordig kijken we op deze behandeling dan ook als ‘barbaars’ terug. De eerste liesbreukoperatie vond plaats in de 19e eeuw. De operatie werd uitgevoerd door Eduardo Bassini, een Italiaanse chirurg. In deze eeuw werd veel kennis opgedaan van de anatomie (bouw van het menselijke lichaam), chirurgie en anesthesie (verdovingstechnieken). Dit maakte de operatie van breuken mogelijk. Bassini introduceerde de liesbreukoperatie in 1884, maar de operaties werden pas openbaar bekend gemaakt in 1890. Na die tijd zijn door de moderne wetenschap en ontwikkelingen in de techniek de operaties moderner en adequater geworden. 

Liesbreuk vrouw

Door een andere anatomie van het lieskanaal komen liesbreuken bij vrouwen veel minder voor dan mij mannen. In principe kun je liesbreuken globaal in drie soorten onderverdelen. Het zijn de directe en indirecte liesbreuk in het lieskanaal en de dijbreuk ter hoogte van het dijbeen. De dijbreuk (ook femorale breuk genoemd) komt bij vrouwen maar liefst vier keer zoveel voor als bij mannen. De indirecte liesbreuk komt in een zeldzaam geval voor bij vrouwen. Van alle liesbreukoperaties die jaarlijks worden gedaan, wordt niet meer dan 5 procent uitgevoerd bij vrouwen.  

De symptomen van een liesbreuk bij een vrouw zijn anders dan bij een man. Er is zelden een echte zwelling te zien. De breuk kan echter wel pijn veroorzaken, soms met vlagen. De plek van de breuk kan gevoelig zijn. Een liesbreuk kan bij vrouwen echter wel een chronische pijn in het bekken veroorzaken. In dat geval is een operatie een mogelijkheid om van die pijn af te komen. Toch is een liesbreukoperatie bij vouwen gecompliceerder. Veel vrouwen ervaren na de operatie pijnklachten vanwege het beperkte gebied waar het matje wordt aangebracht. Het matje kan zo sneller tegen de zenuwen aandrukken. Het is ook gebleken dat liesbreuken bij vrouwen na een klassieke liesbreukoperatie vaker terug komen dan bij mannen. Het voordeel van een kijkoperatie is het overzicht dat het biedt over alle mogelijke soorten liesbreuken. Bij vrouwen wordt daarom in het verlengde van een landelijk advies bij voorkeur gekozen voor een endoscopische kijkoperatie.

Soorten liesbreuk

In 70 van de 100 gevallen komt de liesbreuk bij volwassenen voor, maar kinderen en baby’s kunnen er ook mee te maken krijgen. Bij één op de vijf patiënten met een leisbreuk, bevinden zich breuken aan beide kanten in de liesstreek. Men noemt ze beiderzijdse of bilaterale liesbreuken.
  • Directe en indirecte liesbreuken
Liesbreuken worden onderverdeeld in soorten, mede afhankelijk van de plaats en de oorzaak van de breuk. Alle liesbreuken kunnen worden onderverdeel als ‘directe’ of ‘indirecte’ breuken. Indirecte liesbreuken komen twee keer zo vaak voor. Een indirecte liesbreuk wordt veroorzaakt door zwakke plekken in de liesring. Via deze liesring staat de buikholte in verbinding met het lieskanaal. De zwakke plekken zijn aangeboren. Dit type liesbreuk komt bijvoorbeeld veel voor bij baby’s. Een indirecte liesbreuk ontstaat vooral bij mannen op middelbare leeftijd (vanaf 40 jaar). Het is een breuk die in de loop van de jaren is ontstaan door zwakte en een verhoogde druk in de buik als resultaat van bijvoorbeeld te zwaar tillen, een bevalling, gewichtstoename en dergelijke.
  • Reponeerbare en niet reponeerbare breuken
Een ander onderscheid dat kan worden gemaakt, is tussen reponeerbare en niet reponeerbare breuken. Een breuk waarin de inhoud (bijna altijd de darm) niet in de buikholte is terug te duwen, wordt een niet reponeerbare liesbreuk genoemd. Bij een reponeerbare liesbreuk kan de uitstulping die opkomt bij persen en soms vanzelf terug gaat bij stoppen met persen, ook handmatig teruggeduwd worden. Vroeger werden hiervoor zogenaamde breukbanden gebruikt. Een breukband is een hulpmiddel die druk uitoefent op de breukplaats om de buikinhoud op zijn plaats te houden. 

Tips & Reacties

Deel je eigen tip over liesbreuk

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!